In de strijd tegen malaria grijpt het West-Afrikaanse Burkina Faso naar radicale middelen: het land wil genetische modificatie inzetten om de malariamug te laten uitsterven.
Door: Hidde Boersma
Op: www.volkskrant.nl
Het is half 7 ’s ochtends als de 5-jarige Osman Balama binnenkomt met zijn moeder in het staatsziekenhuis van Bobo-Dioulasso, de tweede stad van het Burkina Faso, in West-Afrika. Hij voelt zich al een paar dagen niet lekker, eet weinig en slaapt veel, en zijn moeder vermoedt dat hij malaria heeft opgelopen. De wachtkamer zit vol met moeders en oma’s met jonge kinderen op schoot, allemaal met dezelfde vermoeide blik als Osman. ‘Het regenseizoen is begonnen’, zegt chef de clinique Sami Palm. ‘Dat betekent meer muggen, ik weet zeker dat vrijwel iedereen hier malaria heeft.’
Osmans gezicht vertrekt als de dokter een prikje in zijn wijsvinger zet, de vrijgekomen druppel bloed opvangt en aanbrengt op een witte detectiestrip. Een paar seconden later bevestigen twee rode lijntjes op de strip het vermoeden van Palm: malaria. Met een setje pillen stuurt hij Osman naar huis. ‘Hij hoeft niet in het ziekenhuis te blijven, omdat hij niet overgeeft en niet erg ziek is. Over een paar dagen voelt hij zich weer beter’, zegt Palm. Moeder en zoon vertrekken zonder af te rekenen: de Burkinese overheid betaalt de behandeling van kinderen van 5 jaar en jonger.
Niet iedereen heeft zoveel geluk als Osman. Jaarlijks sterven wereldwijd nog steeds ruim 400 duizend mensen, vooral jonge kinderen, aan malaria, dat veroorzaakt wordt door de plasmodiumparasiet die zich in muggen schuilhoudt en zich bij een steek in de bloedbaan katapulteert. Lang leek de wereld op weg de strijd tegen malaria te winnen: in 2000 stierven nog 840 duizend mensen aan de ziekte. Maar na een dal in 2015 neemt het aantal patiënten de laatste vier jaar langzaam weer toe. Vooral in sub-Sahara Afrika stagneert de vooruitgang. ‘We krijgen steeds meer problemen met resistentie, zowel van de parasiet die de medicijnen weet te pareren, als van de mug die ongevoeliger wordt voor de insectenverdelgers waarmee klamboes worden geïmpregneerd’, zegt Palm. ‘Bovendien bereiken we veel afgelegen gebieden niet.’