(NB: Dit artikel verscheen eveneens hier op de website van NRC Handelsblad.)
Tienduizenden mensen zullen zondag een menselijke ketting vormen van Aken, via Maastricht en Luik, naar Tihange. Met steun van de Tweede Kamer op zak eisen ze snelle sluiting van de drie kerncentrales die daar langs de oever van de Maas staan. De vier kerncentrales bij Doel, in de haven van Antwerpen, vlakbij de Nederlandse grens, moeten volgens hen eveneens dicht. Waarom? “We zijn klaar met die gevaarlijke kerncentrales”, stelt actiegroep WISE. “Sluiten die boel!”
Het klinkt verleidelijk, een ouderwetse actie tegen kernenergie. Toch ontbreekt een goede reden. Het klimaat is juist gediend bij centrales als die in Tihange en Doel, net als ons welzijn. Gevaarlijk zijn de centrales namelijk niet – en de energie die ze leveren al helemaal niet.
De centrales, gebouwd in de jaren zeventig en tachtig, zouden verouderd zijn. Activisten wijzen op een reeks van storingen, waardoor de centrales voortdurend moeten worden stilgelegd. En inderdaad: een stroomgenerator valt wel eens uit, dan zit er weer een lek in het koelsysteem, of een stoomaflaatklep staat open, of juist dicht, als het niet moet. En wat te denken van die duizenden haarscheurtjes in de wanden van de reactorvaten? Zijn die centrales nog wel veilig?
Wanneer het om kernenergie gaat, komen beelden uit Tsjernobyl en Fukushima al snel naar boven. “Sluiten die boel!”, denk je dan. Maar is de apocalyps nabij in België? Die haarscheurtjes bleken na studie door de onafhankelijke toezichthouder FANC geen potentieel gevaar te vormen. En de storingen vallen doorgaans vrijwel allemaal in de lichtste categorie in het niet-nucleaire deel van de centrales. Het betreft volstrekt normale en ongevaarlijke vergissingen op de werkvloer, die in iedere elektriciteitscentrale voorkomen.
Hoe komt België aan stroom?
Momenteel leveren de zeven kerncentrales – die volgens de huidige regeringsplannen in 2025 gesloten moeten zijn – bijna de helft van alle elektriciteit in België. De vraag is: waar komt de elektriciteit dán vandaan?
In de afgelopen decennia is het antwoord op die vraag meestal geweest: steenkoolcentrales. Daarmee heeft de anti-kernlobby een grote bijdrage geleverd aan de verlenging van het fossiele tijdperk, resulterend in een sterke toename van CO2-uitstoot en klimaatverandering. De paar honderd kerncentrales in de wereld zorgen voor iets meer dan 10 procent van alle elektriciteit. Daarmee voorkomen ze bij elkaar zeker 2 miljard ton CO2-emissies per jaar. Die immense besparing had nog veel meer kunnen zijn als activisten hun dwaling tijdig hadden ingezien en hun angstzaaiende campagnes hadden gestaakt om bestaande centrales te sluiten en de bouw van nieuwe tegen te houden.
In België is het evenwel onwaarschijnlijk dat steenkool die rol zal overnemen. Vorig jaar werd de laatste steenkool verstookt in de centrale van Langerlo. België ontpopte zich als een Europese koploper om het zwarte goedje af te zweren. Om het verlies uit kerncentrales op te vangen, zal mogelijk stroom moeten worden geïmporteerd. Hoogspanningsnetbeheerder Elia maakte afgelopen week bekend dat aardgascentrales een steviger rol zullen krijgen wanneer de kerncentrales sluiten. Een terugkeer naar fossiele brandstoffen, dus, toch. Voor de strijd tegen klimaatverandering is dat geen goed nieuws.
Voor onze gezondheid is het evenmin goed nieuws. Volgens een studie van onder meer klimatoloog James Hansen zou de voorkeur van kernenergie boven fossiele brandstoffen tussen 1971 en 2009 tot wel 1,8 miljoen mensen het leven hebben gered vanwege de betere luchtkwaliteit. Intussen bevestigen alle gerenommeerde instanties – van het IPCC (het klimaatpanel van de Verenigde Naties) en het Internationaal Energie Agentschap tot de Wereldgezondheidsorganisatie – dat kerncentrales veel veiliger zijn dan fossiele centrales. Waarom zou je dan tientallen kilometers hand in hand gaan staan om die te willen sluiten?
Zon en wind
Ja, de productie uit zon en wind – nu verantwoordelijk voor zo’n 10 procent van alle stroom in België – kan verder worden opgeschroefd. Dat is uiteraard een goede stap naar CO2-vrije energie. Nu schijnt de zon niet altijd en de wind waait niet altijd. De opslagcapaciteit van de beste batterijen schiet helaas nog tekort. Daarom is er een vangnet nodig van een centrale die constant stroom kan leveren. En bij een naderend einde van de kerncentrales komen we zo toch weer uit bij de fossiele industrie met haar CO2-uitstoot.
De werkelijkheid die maar moeilijk te accepteren valt, is dat energie uit zon en wind nog altijd in de kinderschoenen staat en onvoldoende is ontwikkeld om een samenleving op te laten draaien. Kernenergie hoort daarom onderdeel van de energiemix te zijn, op weg naar een lagere CO2-uitstoot.
De kerncentrales in Tihange en Doel functioneren goed. Ze leveren betrouwbare elektriciteit en dragen niet bij aan de klimaatverandering. Met een levensduur van zestig tot tachtig jaar zouden ze vroegtijdig worden gesloten. De oproep om ze te sluiten is dan ook onverstandig.
Opiniestuk van Marco Visscher, co-auteur van Ecomodernisme: Het nieuwe denken over groen en groei.