Ooit was Nederland wereldkampioen ruimtelijke ordening. Dat we die ambitie hebben losgelaten, is een belangrijke oorzaak van de huidige milieuproblemen. Door beter ruimtelijk te ordenen, lossen we heel wat problemen op.

Door: Joost van Kasteren
Op: www.frieschdagblad.nl

Een groot deel van onze milieuproblemen, inclusief het stikstofprobleem, is niet uit de lucht komen vallen. Die problemen worden veroorzaakt doordat we heel veel willen doen op een klein oppervlak. We willen veel voedsel produceren, we willen het landschap verfraaien én we willen de natuur en biodiversiteit verbeteren. En dat kán ook allemaal. Maar dan moeten we alles een stuk beter organiseren. Ruimtelijke ordening heet dat. En in het verleden waren we daar wereldkampioen in.

In loop van de vorige eeuw ging ongeveer drie kwart van ons landelijk gebied op de schop. Via ruilverkaveling ruilden boeren onderling stukken land en gingen zo de versnippering tegen. Vanaf de jaren vijftig werd ruilverkaveling ook gebruikt om de waterhuishouding te verbeteren, natuur te beschermen en het landschap te verfraaien.

Onder meer dank zij deze ruimtelijke ordening, leek Nederland aan het begin van de 21e eeuw af. Ruimtelijke ordening was niet meer nodig. Nogal wat instanties die zich daarmee bezig hielden, werden door de regering afgeschaft of overgeheveld naar de provincie.

Klik hier om verder te lezen.

Aan mijn vrienden. Jullie zweren bij biologisch voedsel. Want wat we doorgaans uit de supermarkt halen is onveilig en ongezond. Het zit vol conserveringsmiddelen, kleurstoffen en E-nummers. Biologisch is puur, kleinschalig en liefdevol.

Door: Ralf Bodelier
Op: www.fd.nl

Ik snap jullie niet. Want het Nederlandse voedsel is gezonder en gevarieerder dan ooit. Ja, we eten misschien te véél, maar dat is een heel ander probleem. Ondanks poepbacteriën in shoarma en listeria in het supermarktvlees, hebben wij 400 keer meer kans om zelfmoord te plegen en 260 keer meer kans om te sterven aan griep, dan dat we het leven laten door onveilig voedsel.

Jullie zijn begaan met de wereld. Jullie maken je grote zorgen over biodiversiteit en honger. Juist die betrokkenheid maakt jullie voorkeur voor biologisch onbegrijpelijk. Biologische boeren wijzen precies datgene af wat in de afgelopen eeuw de natuur beschermde en de wereldwijde voedselproductie opstuwde.

En dat is intensivering van de landbouw. Het feit dat vandaag negen op de tien mensen voldoende te eten hebben, is onder meer te danken aan wat de aanhangers van bio zo verafschuwen: kunstmest, genetische veredeling van planten en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen.

Klik hier om verder te lezen.

Kweekvlees zit in de kraamkamer. Van Amerika tot Japan werken enkele tientallen bedrijven aan de ontwikkeling van hamburgers en hotdogs waar geen beest voor hoeft te worden geslacht. De beloften van kweekvlees en kweekvis zijn groot: vlees of vis zonder dierenleed, vlees zonder verspilling van landbouwgrond, vis zonder het leegvissen van de oceanen. Voedsel voor 11 miljard mensen waarbij we – anders dan bij veel vleesvervangers – gewoon van de bite en de smaak van vlees kunnen blijven genieten. Mosa Meat, een Maastrichtse ontwikkelaar van kweekvlees, denkt dat het over drie tot vier jaar op de markt kan zijn.

Door: Mirjam Vossen
Op: www.fd.nl

In Europa moet het product zich eerst nog een weg banen door het woud van eisen van de voedselveiligheidsautoriteit EFSA. Vervolgens moeten lidstaten stemmen over de toelating op de Europese markt. In Amerika wacht regulering door de Food and Drug Administration FDA en het Amerikaanse ministerie van landbouw. Dan pas ligt het in de winkel of staat het op de menukaart. Maar nú al moeten de ontwikkelaars van  kweekvlees  zich bekommeren om hearts and minds van de consument. Dat zegt het Good Food Institute, een Amerikaanse organisatie die zich inzet voor de ontwikkeling van  kweekvlees: ‘We hebben een gouden – en korte – kans om de publieke opinie proactief te informeren over deze baanbrekende methode van vleesproductie.’ Het consumentenvertrouwen, aldus het instituut, begint lang voordat we met onze boodschappenkar door de supermarkt rijden. Het begint met krantenkoppen, debatten op sociale media en gesprekken met vrienden. Een goed ­gekozen frame vooraf plaveit het pad voor de acceptatie.

Met dat consumentenvertrouwen zit het volgens Mosa Meat wel snor. Uit een eigen peiling zou blijken dat 52% van de Nederlanders zijn tanden wel in een kweekburger wil zetten. Dat is genoeg om early adopters over de streep te trekken. De grootste uitdaging, zo zegt Mosa Meat, is het volledig vervangen van ­serum uit ongeboren kalveren door een kunstmatig serum. Mosa Meat heeft inmiddels zo’n serum ontwikkeld. En dan is er nog het terugdringen van de kostprijs: een gekweekte hamburger, op grote schaal geproduceerd, zou nu nog €9 kosten. Kortom, wanneer het product veilig en goedkoop genoeg is, dan volgt de consument vanzelf.

Klik hier om verder te lezen.

Het lijkt onomstreden: natuurbranden nemen toe als gevolg van een veranderend klimaat. Nu brandt de Amazone. Eerder deze zomer brandde het stevig op Gran Canaria, in Siberië en Portugal. Het wordt immers warmer en droger. En in een kurkdroge natuur, verandert een blikseminslag, een omvallende barbecue of een weggegooide sigaret al snel in een moordend vuur.

Door: Ralf Bodelier
Op: www.fd.nl

Data vertellen weer eens een genuanceerder verhaal. Niet alleen daalde sinds 1990 het percentage dodelijke slachtoffers van brand met de helft. Ook neemt het aantal vierkante kilometer dat wereldwijd in vlammen opgaat flink af. Tussen 2003 en 2019 was die daling maar liefst 25 procent. En dat is ronduit spectaculair.

Deze data komen van de NASA. Niet alleen registreren NASA-satellieten alsmaar minder branden, ze ontdekken ook dat het leeuwendeel van alle branden door mensen worden aangestoken. In nauwkeurig voorspelbare golven rollen ze jaarlijks over de wereld. In april en mei rolt een golf van vuur over het noordelijk halfrond wanneer boeren in Rusland en Azië hun landerijen affakkelen om ze even later weer in te kunnen zaaien.

Klik hier om verder te lezen.

Vorige maand ontvouwde Elizabeth Warren, een van de kandidaten voor het Amerikaanse presidentschap haar ideeën over ‘A New Farm Economy’ in het online tijdschrift Medium. Waar Europese sociaaldemocraten zich vooral richten op stadse fratsen, zoals biologisch, lokaal en natuurinclusief, legt deze Amerikaanse sociaaldemocraat de vinger op de gevoelige plek. Volgens haar zijn de problemen in de landbouw alleen op te lossen met ‘supply management’: sturen op productie. Is er een nieuwe Mansholt opgestaan aan de andere kant van de oceaan?

Door: Joost van Kasteren  
Op: www.vork.org

Grote ondernemingen nemen de boer van twee kanten in de tang, schrijft Warren. Aan de ene kant moeten ze zich in de schulden steken voor de overname van het bedrijf en de aanschaf van uitgangsmateriaal, meststoffen en machines. Aan de andere kant hebben ze geen enkele invloed op de prijs die ze voor hun producten krijgen. Die wordt bepaald door de afnemers – de voedingsmultinationals en de supermarkten en ligt vaak onder de kostprijs.

Het gevolg is dat de boer nog meer gaat produceren om uit de kosten te komen, waardoor de prijzen nog verder omlaag gaan. De afnemers wrijven zich in de handen, omdat ze steeds minder hoeven te betalen voor hun grondstoffen. En de belastingbetaler draait op voor de subsidies die ervoor moeten zorgen dat de boer niet failliet gaat. De druk om zoveel mogelijk tegen zo laag mogelijke kosten te produceren, leidt bovendien tot vervuiling van het milieu door meststoffen en bestrijdingsmiddelen en aantasting van het landschap. Regelgeving dwingt boeren tot investeren in voorzieningen om die vervuiling in te perken, waardoor zijn kosten nog hoger worden. In de prijs van zijn producten ziet hij die extra kosten niet of nauwelijks terug, omdat de consument niet wil betalen wat de burger eist.

Klik hier om verder te lezen.

De landbouw produceert in principe genoeg om iedere wereldburger zijn buikje vol te laten eten. Maar is het allemaal wel even gezond? Recent onderzoek laat zien dat we te veel suiker, granen en vetten produceren en te weinig groenten, fruit en eiwitten. Om op een duurzame manier in de groeiende behoefte aan voedsel te voorzien, zouden we meer moeten sturen op voedingswaarde dan op kilo’s. Kan dat? Joost van Kasteren ging van achter zijn bureau op onderzoek uit.

Door: Joost van Kasteren  
Op: www.vork.org

“Het is eigenlijk wel een beetje raar”, zegt Henri de Ruiter. “Van elk verpakt levensmiddel weet je tot op de microgram nauwkeurig wat er in zit aan koolhydraten, eiwitten vetten, mineralen, vitaminen en additieven, maar de voedingswaarde van landbouwgewassen kennen we niet of nauwelijks.” Tijdens zijn promotie-onderzoek aan de universiteit van Aberdeen heeft De Ruiter samen met anderen geprobeerd om die gegevens beter op elkaar af te stemmen. Niet op wereldschaal, maar op nationale schaal; in dit geval de schaal van Groot-Brittannië. Daarbij ging het met name om de voedingswaarde per hectare.

De Ruiter keek naar 23 nutriënten, variërend van macronutriënten zoals koolhydraten, eiwitten en vetten tot micronutriënten waaronder diverse B-vitamines en mineralen zoals koper, ijzer, zink en magnesium. Door gegevens uit landbouwstatistieken te combineren met gegevens over de samenstelling van voedingsmiddelen kon hij vaststellen welke (groepen van) gewassen en dierlijke producten de Britse bevolking de meeste voedingswaarde per hectare opleveren.

Klik hier om verder te lezen.

Agro-ecologie – boeren met de natuur – wordt al een tijd bejubeld als de weg voorwaarts naar een duurzame landbouw die voedselzekerheid biedt voor alle mensen en tegelijkertijd andere soorten, de biodiversiteit, ontziet. Naarmate het concept meer weerklank krijgt, neemt de kritiek erop toe. Het zou kleine boeren veroordelen tot een leven in armoede en (voedsel)onzekerheid en de economische ontwikkeling van met name Afrikaanse landen blokkeren.

Door: Joost van Kasteren  
Op: www.vork.org

Van de  FAO,  de voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties, was al langer bekend dat zij agro-ecologie zien als de beste manier om aan de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Agenda 2030 te voldoen. Uit een recent gepubliceerd  rapport  blijkt dat ook het High Level Panel of Experts (HLPE) van het Committee on World Food Security van de VN zich heeft ‘bekeerd’ tot de agro-ecologie. Volgens critici ruilen ze daarmee de wetenschappelijke aanpak van het vraagstuk van de voedselzekerheid in voor een ideologisch gedreven eco-activisme, dat boeren belemmert om gebruik te maken van moderne landbouwtechnologie.

Klik hier om verder te lezen.