Nobelprijswinnaars en wetenschappers verzoeken bondskanselier Scholz om de Atomausstieg tegen te houden

Nobelprijswinnaars en wetenschappers verzoeken bondskanselier Scholz om de Atomausstieg tegen te houden

Nobelprijswinnaars en vooraanstaande wetenschappers uit de hele wereld hebben een dringend beroep gedaan op de Duitse bondskanselier Olaf Scholz om de geplande sluiting op 15 april van de drie resterende Duitse kerncentrales tegen te houden.

Tot de ondertekenaars van de open brief behoren Nobelprijswinnaars Klaus von Klitzing en Steven Chu. Ook de bekende klimaatwetenschappers James Hansen (NASA, Columbia University) en Kerry Emanuel (MIT) en planetoloog Carolyn Porco (University of Colorado Boulder) hebben hun steun toegezegd.

De oproep, gecoördineerd door WePlanet, benadrukt het belang van de resterende Duitse kerncentrales Emsland, Isar II en Neckarwestheim II. Samen produceren deze reactoren genoeg CO2-vrije elektriciteit voor meer dan 10 miljoen Duitse huishoudens. De sluiting van deze centrales is het gevolg van het Duitse energiebeleid, dat in 2000 van start ging en tot dusver heeft geleid tot de ontmanteling van 17 kernreactoren. De komende sluiting betekent het einde van kernenergie in Duitsland.

Steven Chu, Nobelprijswinnaar en minister van Energie onder president Obama: “Het negeren van de verdiensten van kernenergie in ons streven naar een schonere wereld is vergelijkbaar met het weigeren van een reddingsboot, terwijl onze planeet verdrinkt. De keuze van Duitsland om het licht van het atoom te dimmen ten gunste van steenkool brengt niet alleen zijn reputatie in gevaar, maar ook het delicate evenwicht van ons mondiale klimaat.”

Omdat kerncentrales met weinig grondstoffen veel energie produceren zonder broeikasgassen of luchtvervuiling, onafhankelijk van geografische ligging of het weer, zijn ze volgens experts cruciaal in ieder plan om broeikasgassen sterk te reduceren. Het Duitse besluit om bijna 20.000 megawatt aan schone elektriciteit voortijdig af te bouwen, heeft de effectiviteit van zijn klimaatbeleid flink belemmerd. Ondanks investeringen van meer dan 500 miljard euro in de grootschalige uitrol van zonnepanelen en windmolens blijft het Duitse elektriciteitsnet een van de meest vervuilende in Europa, omdat die moeten worden ondersteund met kolen en gas.

Joel Scott-Halkes, campagnecoördinator van WePlanet: “Terwijl andere landen kerncentrales gaan bouwen om de klimaatcrisis aan te pakken, bouwt Duitsland roekeloos nieuwe kolen- en gascentrales die zullen leiden tot een groot verlies aan mensenlevens en een aantasting van natuur en milieu.”

Ulrike von Waitz, campagnevoerder bij de Duitse afdeling van WePlanet: “De sluiting van Duitse kerncentrales is een klimaatmisdaad. Het ondermijnt de inspanningen van de hele wereldgemeenschap om onze planeet te beschermen. Ik denk dat 15 april 2023 zal worden herinnerd als een zwarte dag voor Duitsland, voor Europa en voor de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen. Ik kan slechts hopen dat toekomstige generaties ons kunnen vergeven.”

 

>> Lees de open brief met alle ondertekenaars

>> Zie de berichtgeving in The New York Times, Die Welt, Bild of Tagesspiegel

Foto: Samen met twee andere overgebleven kernreactoren produceert Isar II, nabij München, genoeg stroom voor 10 miljoen huishoudens in Duitsland. (Foto: brewbooks/Flickr)

Onze reactie op het artikel van Michael Persson in de Volkskrant (en de daarop volgende reactie van Persson)

Onze reactie op het artikel van Michael Persson in de Volkskrant (en de daarop volgende reactie van Persson)

In het hoofdcommentaar van Michael Persson over het verdienmodel van zonnepanelen staat naast goede observaties ook een subtiele maar gevoelige misvatting.

Persson signaleert terecht dat vier miljard euro subsidie voor de uitrol van zonne-energie flink is, en dat is het ook als je bedenkt dat de kostprijs van zonne-energie nu vergelijkbaar is met die van kolen en gas. Die kostendaling is mooi, maar de energie moet ook nog geleverd worden aan de eindgebruiker en het probleem dat bij verdere groei van zonnestroom dreigt is overbelasting van het stroomnet. Ook dat signaleert Persson terecht, maar de oplossing die hij voorstelt: accu opslag, gaat niet werken. Dat zit zo.

Een zonnepaneel wekt stroom op evenredig met de inval van zonlicht en varieert tussen 0 tot 100% afhankelijk van dag, seizoen en de bewolking. In Nederland levert een zonnepaneel op jaarbasis gemiddeld 11% van wat het zou doen als de zon voortdurend pal op het paneel zou staan. Dat is ook meteen de maximale hoeveelheid die ons stroomnet nu aan zou kunnen. Vergelijk het stroomnet met een snelweg die een gestage stroom auto’s goed aan kan. Maar als dezelfde hoeveelheid auto’s er tegelijk tijdens de ochtendspits overheen zouden moeten dan zou die weg tien keer zo breed moeten worden. Zo zou bij een overstap op meer zonne-energie ook ons stroomnet meer capaciteit moeten krijgen. Als we ál onze stroom uit zonnepanelen zouden willen halen dan zou ons stroomnet bijna tien keer zoveel capaciteit moet krijgen dan nu, om overbelasting te voorkomen.

Dit moeten we niet willen want dit zou een zeer kostbare operatie zijn terwijl het ons relatief weinig oplevert. Vandaar ook dat Persson de subsidies voor het kopen van zonnepanelen wil verschuiven naar het opslaan van overtollige zonne-energie in accu’s.

Helaas, hiervan valt ook weinig te verwachten.

Accu’s zijn niet alleen duur, ze hebben ook een beperkte levensduur. Het dagelijks opslaan en terug leveren van stroom met een accu kost ongeveer tien keer zoveel als het opwekken van de stroom zelf. Anders gezegd, zelfs als accu’s tien keer goedkoper worden in de toekomst, dan nog zouden de elektriciteitskosten verdubbelen als we accu’s zouden gaan toepassen in het elektriciteitssysteem.

En daar komt dus nog bij dat zo’n dagopslag accu het maar een dag volhoudt, waardoor vraag en aanbod van zonne-energie in onbalans blijft op week, maand of seizoensbasis.

Kortom, dat Nederland 10% zonnestroom opwekt is een indrukwekkende prestatie, maar naar meer streven met behulp van accu’s en nog meer subsidies zou onverstandig zijn.

In plaats daarvan zouden we in Nederland beter in kunnen zetten op meer windenergie, dat meer stroom en een betere spreiding over het jaar kent.

Of nog beter: inzetten op een duurzame energiebron die wél altijd beschikbaar is, ons stroomnet niet overbelast en helemaal geen opslag nodig heeft. Kernenergie.

door Olguita Oudendijk & Joris van Dorp

Kort na onze reactie, ontvingen wij de volgende reactie van Persson terug:

Hartelijk dank voor uw reactie op ons commentaar op de zonnepanelen vorige week. Altijd prettig om een inhoudelijke reactie te krijgen. 

U heeft gelijk, ik wekte wellicht een iets te optimistische suggestie door de batterij aan huis zo expliciet als mogelijke oplossing te noemen. Ik ben het met u eens dat er nog veel innovatie nodig is voordat die goedkoop/efficiënt genoeg is om een grote rol te gaan spelen. Ik denk wel dat andere vormen van opslag (waarvan ik geen voorbeelden noemde, maar ik dacht aan elektriciteit -> waterstof, of slimmer gebruik van bestaande (auto-)accu’s, of misschien zelfs het oppompen van waterbassins) noodzakelijk zijn om het elektriciteitssysteem te stabiliseren.

Wind noemde ik niet, maar inderdaad, daar is om vele redenen meer van te verwachten. Verdere groei van het aantal windparken op zee is een veelbelovende ontwikkeling.

Kernenergie is natuurlijk nog een merkwaardig historisch taboe, dat niet emotioneel maar rationeel (met een veel zwaardere geopolitieke en klimaatcomponent dan twintig jaar geleden) heroverwogen moet worden. Ik denk wel dat de financiële onzekerheden dermate groot zijn, dat er grote overheidsbemoeienis (met garanties) nodig zal zijn om een marktpartij over de streep te trekken.

Ik begreep dat uw brief niet meegaat op de opiniepagina, maar hij is dus niet onopgemerkt gebleven – ik hem hem bij volgende commentaren in mijn achterhoofd. 

WePlanet projecteert Oekraïense president Zelensky op onlangs gesloten kerncentrale Grohnde, waarin zij oproepen tot opnieuw opstarten van kernreactor

WePlanet projecteert Oekraïense president Zelensky op onlangs gesloten kerncentrale Grohnde, waarin zij oproepen tot opnieuw opstarten van kernreactor

Donderdag 19 mei projecteerden activisten een 200 meter hoge video van de Oekraïense president Zelensky op de onlangs gesloten kerncentrale Grohnde, waarin zij oproepen tot het opnieuw opstarten van de kernreactor ter vervanging van de invoer van Russische olie en gas.

‘EU kan Russisch gas per direct verbieden’

‘EU kan Russisch gas per direct verbieden’

De Europese Unie kan Russisch gas per direct verbieden, naast Russische kolen, waarover de lidstaten nu discussiëren, en Russische olie, waarover binnenkort wordt gesproken. Met het juiste beleid, met een hoge mate van samenwerking en solidariteit tussen de lidstaten, hoeft er geen recessie te zijn en kunnen de miljarden aan inkomsten voor de moorddadige oorlogsmachine van Poetin worden gestopt, aldus WePlanet Europe.

Het beleid moet gericht zijn op drie principes: energiebesparing en -behoud, rantsoenering en lastenverdeling, en importdiversificatie, volgens het plan Switch Off Putin, geschreven door WePlanet Europe, een vereniging van op wetenschap gebaseerde milieu-NGO’s verspreid over elf Europese lidstaten. Joris van Dorp, een van de co-auteurs en energiedeskundige: “Ons plan zou het EU-blok in staat stellen om vrijwel onmiddellijk te stoppen met het gebruik van alle Russische fossiele brandstoffen. De lidstaten gaan bespreken hoe ze Russische olie kunnen verbieden, nadat er een akkoord is bereikt over een verbod op Russische steenkool, maar Rusland heeft al gedreigd de gastoevoer af te sluiten, als de Europese Unie Russische olie verbiedt, en we moeten ervan uitgaan dat dat ook zal gebeuren. WePlanet Europe raadt aan het initiatief te behouden door een totaal embargo op Russische fossiele brandstoffen te plannen en handhaven, in ieder geval tot er een eind komt aan de Russische invasie van Oekraïne.”

WePlanet Europe verwelkomt de krachtige verklaring van het Europees Parlement, dat donderdagmiddag met een overweldigende meerderheid heeft gestemd om gas, olie, kolen en kernbrandstof uit Rusland per direct te verbieden, vervolgt Van Dorp. “De taak die aan de lidstaten is opgelegd is nu duidelijk. Zij kunnen deze meerderheid niet negeren. Zij moeten slagvaardig optreden en samenwerken om het gezamenlijke doel te bereiken.”

EU-gasimport gestegen na begin van Poetins oorlog
Ondanks de wens om kolen, gas en olie per direct te verbieden, is de invoer van gas sinds het begin van Poetins oorlog toegenomen. Der Spiegel meldde dat de Europese Unie in maart een kwart meer gas uit Rusland heeft geïmporteerd dan in februari, de maand van het uitbreken van de oorlog, en 36 procent meer dan in januari. “Deze toename van de gasinvoer is natuurlijk een grote zorg, omdat het betekent dat de EU Rusland onbedoeld financiert met miljarden aan inkomsten”, zei Van Dorp. “Het verbod op steenkool, dat nu door de Commissie wordt ingediend, is een stap in de goede richting, maar niet veel. Als er olie aan het embargo zou worden toegevoegd, zoals president Ursula von der Leyen aankondigde, maar geen gas, zou de EU nog steeds honderden miljoenen aan Rusland betalen. Gas alleen vertegenwoordigt de helft van de Russische export van fossiele brandstoffen naar de EU.”

De Europese Unie worstelt met het doorvoeren van een boycot van gas en olie omdat de Duitse centrale bank waarschuwt voor een ernstige recessie bij een boycot. Zelfs de boycot van steenkool, de kleinste import van fossiele brandstoffen uit Rusland, heeft weken geduurd om te bespreken. “Olie lijkt nu op tafel te liggen, maar ook een boycot van gas zou Rusland financieel ernstig schaden, waardoor de druk zou toenemen om toe te geven aan de internationale eisen voor vrede in Oekraïne. Bovendien moet Europa rekening houden met het idee dat Rusland besluit de gastoevoer af te sluiten als reactie op een EU-embargo op Russische olie. Het is waar dat een totaal embargo op Russische olie en gas voor de EU economisch pijnlijk zou zijn, maar wij geloven dat de last kan worden beperkt door slim beleid en solidariteit”, herhaalt Van Dorp.

‘Solidariteit en lastenverdeling’
WePlanet Europe heeft de afgelopen weken gewerkt aan een plan om kolen, gas en olie zo snel mogelijk kwijt te raken. Dit vereist solidariteit van alle Europeanen. De belangrijkste punten van het plan zijn:

  • Opschroeven binnenlandse brandstofproductie.
  • Opschorten van zakelijke en interne vluchten binnen continentaal Europa.
  • Verstrekken van gratis openbaar vervoer.
  • Kantoren, openbare gebouwen en huishoudens verplichten om thermostaten aankomende winter op maximaal 18°C in te stellen.
  • Plannen schrappen om kerncentrales te sluiten en gesloten reactoren met spoed opnieuw te herstarten.
  • Maximumsnelheid op snelwegen verlagen.
  • Gesloten kolencentrales tijdelijk weer opstarten.
  • Versneld uitrollen van infrastructuur voor energiewinning uit wind en zon.

Om (internationale) prijspieken voor olie en gas als gevolg van het embargo te voorkomen, moeten lidstaten er alles aan doen om het brandstofverbruik in eigen land te verminderen, onder meer door brandstofrantsoenering, volgens het Switch Off Poetin-plan. De lidstaten die het meest worden getroffen door het embargo vanwege de grote afhankelijkheid van Russische invoer, moeten verzekerd zijn van economische steun en brandstofvoorraden die worden overgedragen vanuit de minder getroffen lidstaten.

Deze maatregelen zijn ingrijpend maar haalbaar, als we nu beginnen, vult Van Dorp aan.

Auteur: Simon Trommel

Factcheck: Poetin plaatst Duitsland voor energiedilemma | NRC

Factcheck: Poetin plaatst Duitsland voor energiedilemma | NRC

In NRC-artikel ‘Poetin Plaatst Duitsland voor Energiedilemma’ van @nvanverschuer en
@claudiakammer komt @MarcoWuensch aan het woord over kernenergie. De bekende tegenargumenten komen voorbij – en dit is wat er niet klopt.

Volgens Wünsch duurt de ontwikkeling van een kerncentrale heel erg lang. Wind zou sneller zijn. Klopt niet.
Het bouwen van een windenergie-infrastructuur, met een kleinere vermogen dan een moderne kerncentrale, duurt ook tien jaar. [1]

Wind zou goedkoper zijn dan kernenergie. Ook dat klopt niet: wind is alleen goedkoper wanneer het waait. Het waait meestal wel op zee maar niet altijd even hard, en daarom leveren windparken op zee gemiddeld maar 40% tot 60% van hun ontwerpvermogen. Op windstille dagen wil je terugvallen op een betrouwbaar CO2-arm alternatief.

Nederland heeft zoveel potentie voor windenergie dat een kerncentrale niet nodig zou zijn. Klopt niet:
“Hoewel we voor onze elektriciteitsbehoefte op zee een heel eind kunnen komen, is onze volledige energiebehoefte opvangen uit wind onhaalbaar.”

Het is bovendien misleidend om windenergie en kernenergie als uitwisselbare opties tegenover elkaar te zetten. Kernenergie concurreert met fossiel, niet met wind. Ze vullen elkaar prima aan.

Dat zou NRC kunnen hebben voorkomen door niet alleen een verklaard tegenstander van kernenergie te citeren, maar ook een expert op het onderwerp aan het woord te laten.