In de hele twintigste eeuw waren fossiele brandstoffen de basis van de wereldeconomie. Om fabrieken te laten draaien en de motors van onze auto’s en vliegtuigen waren steenkolen, olie en gas nodig. En hoe meer je verbruikte, hoe hoger de CO2-uitstoot en hoe hoger de economische groei. Vandaar ook de gedachte dat iedere poging om die uitstoot te verminderen zou moeten leiden tot economisch verval.

Dat hoeft niet zo te zijn. Dat bleek vorig jaar al. Een studie van de International Energy Agency naar economische groei en CO2-uitstoot liet voor het eerst sinds 40 jaar zien dat de economie kan groeien, terwijl de uitstoot gelijk kan blijven. Was het een toevallige, eenmalige trendbreuk? Nee, want de ontwikkeling heeft zich doorgezet, zo blijkt uit een nieuwe studie van het IEA. ‘Ontkoppeling’ is de naam voor het verschijnsel waarbij de economie groeit, maar de CO2-uitstoot niet.

Bovendien is er nu een ander recent rapport, gepubliceerd door het World Resources Institute, dat deze trend bevestigt. Sinds het begin van de nieuwe eeuw hebben 21 landen hun economische groei ‘ontkoppeld’. Over de afgelopen 15 jaar is in deze landen het bruto nationaal product gestegen, terwijl de CO2-uitstoot is afgenomen.

Zo nam in de Verenigde Staten de economie toe met 28 procent sinds 2000, terwijl de CO2-uitstoot met 6 procent verminderde. In Nederland groeide de economie met 15 procent en nam CO2-uitstoot af met 8 procent. In België ging het om respectievelijk 21 en 12 procent.

“Dit is echt een spannende ontwikkeling”, zei onderzoeksleider Nathaniel Adan in The New York Times. “Het suggereert dat landen het historische verband tussen economische groei en uitstoot van broeikasgassen kunnen verbreken.”

Hoe hebben deze 21 landen dat gedaan? Daarvoor bestaat geen stappenplan of formule, die gemakkelijk kopieerbaar is. Zo menen de Zweden dat de steeds zwaardere CO2-belasting verantwoordelijk is, terwijl de Denen aanvoeren dat het te danken is aan hun snelle toename in duurzame energie van lokale bronnen.

Natuurlijk vormen 21 landen een te kleine groep om snel een wereldwijde trendbreuk te realiseren. Landen als China, India, Brazilië en Indonesië zitten nog altijd op het pad waarbij economische groei gelijkstaat aan hogere CO2-uitstoot. Toch is het opvallend dat het niet alleen maar gaat om welvarende landen uit de G20. Bulgarije, Roemenië en Oezbekistan laten zien dat deze ontkoppeling ook mogelijk is in landen waar industriële activiteiten uitbreiden.

Tekst: Marco Visscher

Beeld: Ian Britton